W dniach 5-6 grudnia w Kawiarni Chłodna25 w Warszawie odbyła się konferencja: „Kryzys: korekta czy załamanie systemu?” zorganizowana przez Lewicową Alternatywę i OZZ Inicjatywa Pracownicza. Patronat medialny nad konferencją objął Przegląd Anarchistyczny.

Od września 2008 r. globalny kryzys gospodarczy całkowicie zmienił sytuację społeczno-polityczną na świecie: rządy inwestują ogromne sumy w celu zagwarantowania stabilności sektora finansowego, przedsiębiorcy planują masowe zwolnienia i reorganizację produkcji, pracownicy żyją w strachu przed bezrobociem, a kredytobiorcy z uwagą śledzą gwałtowne zmiany na rynku kredytów hipotecznych.

W tym kontekście, zaobserwować można w debacie publicznej powrót do rozważań o naturze gospodarki kapitalistycznej, jej podatności na kryzysy i możliwościach jej dalszego rozwoju. Czy wolnorynkowa gospodarka kapitalistyczna jest skazana na periodyczne załamania, takie jak „Wielki Kryzys” z lat 30. XX wieku? Czy w celu przezwyciężenia kryzysów, kapitalizm potrzebuje interwencji publicznej? Czy obecny kryzys ma swoje przyczyny jedynie w chwilowym załamaniu cen nieruchomości, czy też może wyraża głębszą, strukturalną sprzeczność gospodarki kapitalistycznej? To tylko niektóre pytania, które postawić można przyglądając się rozwojowi obecnego kryzysu.

W Europie Zachodniej, kryzys spowodował dość dużą mobilizację społeczną: we Francji zaobserwować można było falę nielegalnych, często brutalnych akcji protestacyjnych w obronie miejsc pracy (połączonych z „zatrzymywaniem szefów jako zakładników”), w Hiszpanii trwają masowe demonstrację zwoływane przez związki zawodowe pracowników sektora motoryzacyjnego, szczyt G20 w Londynie wywołał uliczne zamieszki i walki pomiędzy protestującymi antyglobalistami a policją. Kryzys w krajach Europy Zachodniej – niezależnie od różnic regionalnych – stał się więc, do pewnego stopnia katalizatorem protestów pracowniczych i radykalizacji nastrojów społecznych. Czy to poruszenie wpłynie w jakikolwiek sposób na politykę przywódców UE? To kolejne – bardzo praktyczne pytanie – jakie stawia rozwój kryzysu.

Równie ważna wydaje się kwestia naszej lokalnej, polskiej specyfiki: rząd PO z dumą oznajmia, że Polska to jedyny kraj Europy, który opiera się kryzysowi i utrzymuje wysokie tępo wzrostu PKB, ale z drugiej strony wszyscy znamy alarmujące doniesienia o wzroście bezrobocia i konieczności redukcji zatrudnienia w kluczowych przedsiębiorstwach produkcyjnych. Pojawia się więc pytanie: W jaki sposób kryzys przebiegać będzie w Polsce i czy w ogóle zagraża nam scenariusz masowych bankructw i załamania systemu finansowego?

W całym tym chaosie deklaracji politycznych, demonstracji, ekspresowo przyjmowanych „ustaw antykryzysowych” itp. kluczowe wydaje się dokładne przeanalizowanie genezy, symptomów i możliwych dróg rozwoju obecnego kryzysu, w kontekście ogólnych prawidłowości gospodarki kapitalistycznej. Temat kryzysu jest od pewnego czasu obecny także w publicystyce i debatach organizacji deklarujących się jako „antykapitalistyczne”, „anarchistyczne” czy też po prostu w radykalnych związkach zawodowych. Z tych powodów, środowisko warszawskiej Lewicowej Alternatywy oraz Ogólnopolski Związek Zawodowy „Inicjatywa Pracownicza” postanowiły zorganizować otartą konferencję, poświęconą problematyce obecnego kryzysu.

Kluczowe wydaje nam się poszukanie odpowiedzi na następujące pytania:
– Czy gospodarka kapitalistyczna w swojej obecnej formie jest systemem zdolnym do zniwelowania swoich wewnętrznych sprzeczności, które w przeszłości regularnie powodowały wybuchy kryzysu?
– Czy dotychczasowe kryzysy (Wielki Kryzys z lat 30. XX wieku, Kryzys paliwowy z lat 70., kryzys „wschodzących gospodarek” z lat 90.) mają taką samą naturę i takie same przyczyny strukturalne? – Czy można jeszcze mówić o „nieusuwalnych sprzecznościach gospodarki kapitalistycznej”?
– Jak wyglądają relację pomiędzy gospodarką kapitalistyczną a sferą publiczną? Czy w celu przezwyciężenia kryzysów, kapitalizm potrzebuje państwa? A może obecny kryzys daje możliwość powrotu do „uregulowania” kapitalizmu?
– Czy w Polskich warunkach kryzys może być katalizatorem protestów pracowniczych i radykalizacji postaw społecznych?
– Czy obecny kryzys może być czynnikiem głębszej zmiany społecznej, postulowanej przez krytyków kapitalizmu wywodzących się z ruchów marksistowskich i anarchistycznych?