Film dokumentalny, poświęcony procesowi sądowemu w USA wymierzonemu we włoskich anarchistów, Sacco i Vanzetti.

Sacco i Vanzetti przybyli do USA w 1908, a poznali się w 1916. Brali czynny udział w robotniczych demonstracjach strajkowych o lepsze płace i ludzkie stosunki w miejscach pracy. W 1920 w trakcie organizowania wiecu zostali zatrzymani pod zarzutem działalności wywrotowej. Dodatkowo oskarżono ich o napad rabunkowy i dwa morderstwa (Fredericka Parmentera i Alessandra Berardellego), które miały miejsce 15 kwietnia 1920 w South Baintree, Massachusetts. W trakcie napadu zrabowano 15 766 dolarów i 51 centów, przeznaczonych na wypłaty dla robotników.

Mimo posiadania przez nich alibi i wątpliwych dowodów skazano ich 14 lipca 1921 w procesie politycznym na śmierć na krześle elektrycznym (prowadzący proces sędzia Webster Thayer nazywał Sacco i Vanzettiego „anarchistycznymi bękartami”).

W przypadku materiału dowodowego głównym dowodem był dowód materialny — udowodniono, że pistolet, który znaleziono przy Sacco, posłużył do morderstwa (w 1961 i 1983 badania balistyczne powtórzono z takimi samymi wynikami), a rewolwer znaleziony przy Vanzettim należał do Alessandra Berardellego (była to jego broń służbowa). Jednakże nie udało się udowodnić, że Sacco i Venzetti byli mordercami – odmówili oni zeznań dotyczących pochodzenia broni, żeby nie obciążać innych osób. W takiej sytuacji dobry obrońca mógł doprowadzić do uniewinnienia oskarżonych z zarzutu morderstwa i zostaliby oni najwyżej skazani za utrudnianie śledztwa. Jednakże obrona Sacco i Vanzettiego stanowiła wielką pomyłkę – oparła się na opinii podejrzanego eksperta samozwańczego „doktora” George’a Hamiltona, który próbował obalić dowody materialne, a gdy podczas rozprawy wykazano jego ignorancję, usiłował nieudolnie sfałszować dowody (rozmontował pistolet służący do morderstwa oraz dwa inne tego samego typu, a potem składając broń usiłował do pistoletu dowodowego zamontować lufę od jednego z tych dwóch; kiedy osoby na sali sądowej to zauważyły, próbował tłumaczyć się roztargnieniem).

W obronie anarchistów stanęło wielu intelektualistów (m.in. Dorothy Parker, Edna St. Vincent Millay, Bertrand Russell, John Dos Passos, Upton Sinclair, George Bernard Shaw i H. G. Wells). Ostatecznie wyrok wykonano 23 sierpnia 1927.

23 sierpnia 1977 gubernator Massachusetts Michael Dukakis zrehabilitował Sacco i Vanzettiego.

Sprawę Sacco i Vanzettiego opisywano w wielu książkach (m.in. Boston Uptona Sinclaira i Recydywista Kurta Vonneguta), w 1971 roku powstał film fabularny Sacco i Vanzetti, który można pobrać z naszego serwisu.

Obejrzyj: Film „Sacco i Vanzetti” (1971)
Przeczytaj: Sacco i Vanzetti, 80 rocznica egzekucji | Sklep im. Sacco i Vanzettiego